Dolnoserbske wugronjenje

Zuk [ɕ]

Wugronjenje

Zuk [ɕ] w standardnej nimšćinje njeeksistěrujo. How dajo pódobny zuk [ʃ] (gl. bok nimskorěcneje Wikipedije wó zuku). Wón wótpowědujo kombinaciji pismikow sch w nimskich słowach ako schieben, schlagen a Geräusch. W někotarych nimskich dialektach pak wugranja se ‹ch› w słowach ako ich, Gesicht ako [ɕ] – a nic ako [ç] (nimski Ich-Laut, gl. bok nimskorěcneje Wikipedije wó zuku). Chtož njepowěda taki dialekt, móžo wuwijaś zacuśe za [ɕ] z tym, až groni [ç] (Ich-Laut) a pótom zuby zacynijo (wuscyna šurowańskego zuka [ç] se pśi tom pówótcynijo).

Móžoš se zukoju [ɕ] se wě teke pśibližaś ze směra [ʃ] (sch). Rozdźěl mjazy serbskim [ɕ] a [ʃ] nastanjo pśez to, až jo kśebjat jězyka pla [ɕ] relatiwnje daloko prězy a wuzwignjony (pśi twardem njebju – palatum, gl. Tabela zapśimjeśow), zuk klincy tšochu wušy.

Jo móžno se ten pógib jězyka wuwědobniś z tym, až pśechada se wóspjet pomałem a mimo pśetergnjenja wót wokala [y] (ü w nimskem słowje Mühe, gl. bok nimskorěcneje Wikipedije wó zuku) na [u] a zasej slědk. Pśi tom dejali se cele wědobnje jano koncentrěrowaś na pógib jězyka. (Pśechadanje mjazy [y] a [u] demonstrěrujo jano pógibowanje jězyka. Pśi wugronjenju [ɕ] a [ʃ] njejstej gubje – hynac ako pla teju wokalowu – wukulowaśonej.)

Gaž jo rozdźělne połoženje jězyka se wuwědobniło, móžomy rozdźěl mjazy [ɕ] a [ʃ] zwucowaś: Wótchylenje pśi wugronjenju [ɕ] a [ʃ] jo słyšaś, gaž konfrontěrujotej se złožce śej a sche (ako w nimskem słowje Schere).

Dolnoserbšćina ma hyšći zuk [ʂ], pśi kótaremž jo jězyk hyšći dalej slědk śěgnjony ako pla [ʃ]. Jo móžno se rozdźěle wuwědobniś z tym, až pśechada se pómałem wót [ɕ] pśez [ʃ] na [ʂ] a zasej slědk: [ɕ]-[ʃ]-[ʂ]-[ʃ]-[ɕ]. Zuk [ɕ] klincy pśi tom nejwušej, [ʂ] nejnižej, [ʃ] (ako w nimskem słowje Schrank) lažy mjazy. Zuki [ɕ], [ʃ], [ʂ] su w toś tom rěźe [ɕ], [ʃ], [ʂ] słyšaś.

Pśiznamjenja

Wótpowědujuce pismiki

Zuk [ɕ] wótpowědujo:

Pśikłady

Pokazki

Pśir. zuki [s], [ʂ], [ʃ], [ʑ] .

Glědaj teke: Asimilacija, Rozeznawanje twardy : měki.

Bok Wikipedije wó zuku (nimski)