Nowa leksika

Informacije

Slězyna

Rěcywědne wótźělenje Serbskego instituta źěła južo bejnych lět na (retro)digitalnych słownikach. Wóni njesłuže jano direktnemu wužywanjeju pśez internet, ale teke ako wažne žrědło za rozrostujucu leksikalisku datowu banku. Paralelnje dajo projekty, w kótarychž se teksty na to pśeglěduju, lěc wustupujo w nich leksika, ako njejo hyšći wobstatk leksikaliskeje datoweje banki.

Aby ta leksika pó móžnosći malsnje pśistupna była, wordujo how tuchylnje publicěrowana, mimo togo, aby se preciznje leksikografiski wopisała. Za wužywarja jo to na jadnom boce praktiski, na tamnem pak ma to póstupowanje konsekwence, ako njejsu njeproblematiske: Gropne wobźěłanje wopśimjejo drje malsne pśirědowanje móžnych nimskich ekwiwalentow, felujo pak dalej segajuce leksikografiske gódnośenje, na pś. pśez stilistiske markěrowanja abo pódobne. Leksika, ako se how tuchylnje wózjawijo, nježli až pśewzejo se do regularnego słownika, wopśimjejo stakim teke wobchadnorěcne formy, germanizmy a warianty južo zapśimjeteje leksiki. Wustupowanje w serwisu njegroni na pś. nic wó tom, kótara warianta jo lěpša abo kótarejež dejali se snaź samo wobijaś. Wóno teke nic wó tom njegroni, lěc njeby lěpše warianty móžne byli, ako dejali se pózdźej do słownika zapisaś.

Gaž jo se konkretny wuraz do regularnego słownika integrěrował, šmarnjo se ze serwisa »Nowa leksika«.

Powšyknje dej se na to pokazaś, až jawi se w serwisu teke ceły rěd (teke cuzych) swójskich mjenjow resp. słow, ako su wót takich wótwóźone. Teke druge typy wurazow su zastupjone, ako njeby w kuždem paźe swóju drogu do klasiskich słownikow namakali.

Zapśimjeśe »nowa leksika«

Mě »Nowa leksika« póśěgujo se jano na to, až njejsu pótrjefjone słowa dotychměst do leksikaliskeje datoweje banki Serbskego instituta zapisane. Pśi tom jadna se cesto dosć namdušu wó neologizmy. Wjelesy raz pak źo teke wó staršu leksiku, ako jadnorje njejo była dotychměst do słownikow zapisana abo kótaraž jo se w zajźonosći wšakich zawinow dla z datoweje banki wuzamknuła.

Spěchowanje

Projekt jo se spěchował wót Logo Załožby za serbski ludZałožby za serbski lud, kótaraž dostawa lětnje pódpěru z dankowych srědkow na zakłaźe góspodaŕskich planow, wobzamknjonych wót Zwězkowego sejma, Krajnego sejma Bramborskeje a Sakskego krajnego sejma.

Žrědła

Dłujkocasny cel jo, aby se prezentěrował material ze wšakorakich žrědłow. Aktualnje pśistupna prědna zběrka póchada z projekta Stawny monitoring górno- a dolnoserbskego pismojstwa (2019). W pśichoźe zapśěgnu se teke daty z dalšnych žrědłow.

Wobźěłanje

W serwisu »Nowa leksika« zgromaźony material póchada zasadnje z drugich projektow (gl. Žrědła), tam jo se wót wšakich wósobow spócetnje wobźěłał. How se pomjeniju jano te wósoby, ako su direktnje za serwis »Nowa leksika« źěłali.

Koncepcija: Hauke Bartels, Marcin Szczepański

Leksikografiske wopisanje: Fabian Kaulfürst

Pśigótowanje a zastojanje datow, techniska realizacija boka: Marcin Szczepański

Prezentacija materiala

Pytanje

Pytaś móžo se za serbskim słowom abo za jogo nimskim ekwiwalentom (pśełožkom); za to dej se wótpowědna opcija »na serbske« resp. »na nimske« wuzwóliś.

Móžo se teke pytaś za njepołnymi słownymi formami. Za to wužywa se znamuško »*« (gwězdka), kótaremuž wótpowědujo kuždyžkuli pismik abo rěd pismikow. Comy-lic namakaś wšykne słowa ze sufiksom »-ica« (na pś. lazowaŕnica, rozgłosownica, WITAJ-źiśownica), zapódajomy do pytańskego póla »*ica«. Pytamy słowa, ako se zachopiju z »carno-«, dejmy zapódaś »carno*«. Napšašowanje »a*« wunjaso wšykne słowa, ako zachopiju z pismikom »a«/»A«.

Wuslědki nalicyju se ako lisćina pokazkow na jadnotliwe leksikaliske zapiski. Pódla nich se jawje – k orientěrowanju – teke nimske pśełožki. Lisćina wuslědkow wuglěda stakim južo ako zjadnorjony słownick, ale wóno tak njejo. Dej se (pśez kliknjenje na wuslědk) pśecej glědaś do wótpowědnego zapiska.

Leksikaliske zapiski

Zapiski leksikaliskich jadnotkow su relatiwnje jadnore. Wóni dokumentěruju pśede wšym wustupowanje wěstego słowa, njebituju pak jogo połne wopisanje. Dla togo njejo se dodała wóznamowa abo stilistiska analyza; jano w wuwześnych padach se pśispomnjejo, až móžo pótrjefjone słowo na pś. byś zestarjete abo jano we wěstych dialektach wužywane. Za wětšynu zapiskow prezentěruju se:

  • zakładna forma słowa
  • gramatiske pódaśa (słowna družyna a gropna gramatiska charakteristika)
  • tabela z fleksiskimi formami
  • móžne nimske pśełožki
  • wuzwólony dokład abo dokłady w formje krotkich citatow z analyzěrowanych tekstow (z pódaśim žrědła).

Wšykne daty z wuwześim tekstowych dokładow stoje pód licencu Creative Commons CC BY-SA 4.0.

Alternatiwny pśistup k datam

Mimo pytańskego serwisa a webowego interfaca k datowej bance póbitujomy teke kompletne zestajenje wšyknych leksemow, ako wopśimjejo zakładne a generěrowane fleksiske formy, w jadnorem tekstowem formaśe za wólodowanje.