Powšykne

W toś tej online-wersiji DNWja spśistupnjone artikle njejsu pó źělach hyšći doredigěrowane, tak až musy se tuchylu hyšći z pšawopisnymi zmólkami a drugimi njekonsistencami licyś.

W śišćanej formje pśedlažy Dolnoserbsko-nimski słownik: Manfred Starosta: Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Budyšyn: Ludowe nakładnistwo Domowina 1999. Pód dolnoserbski.de jo wón teke digitalnje pśistupny.

Na zakłaźe DNWja jo se wušej togo wuźěłał Nimsko-dolnoserbski šulski słownik, ako jo wusměrjony na šulsku pótrjebu. Awtory toś teje – 2012 tejerownosći w Ludowem nakładnistwje Domowina śišćaneje – wersije su Anja Pohončowa, Manfred Starosta a Erwin Hanuš.

Leksikografiske wobźěłowanje

Manfred Starosta (nawjedowanje do 2013), Hauke Bartels (nawjedowanje wót 2014), Erwin Hanuš, Fabian Kaulfürst (wót 2015)

Kompjuterowe leksikografiske wobźěłowanje

Hauke Bartels (do 2014), Marcin Szczepański (wót 2015)

Dalšne sobuźěłaśerki/sobuźěłaśerje: do 2015 (zapódawanje datow): Svetlana Janowitz. Mjazy 2005 a 2010 su zapódawanje a wobźěłowanje datow pódpěrali sobuźěłaśerki/sobuźěłaśerje w lichem socialnem lěśe kultura FSJ Kultur): Jan Šurman (1. 9. 2005 do 31. 8. 2006), Julia Kupilas (1. 9. 2006 do 31. 8. 2007), Bettina Möbes (1. 9. 2007 do 31. 8. 2008) a Gregor Klim (1. 9. 2009 do 31. 8. 2010).

Zakład za leksikografiske wobźěłowanje gronidłowych artiklow DNWja twórje – mimo maminorěcneje kompetence awtorowu Manfreda Starosty a Erwina Hanuša:

• wobšyrna zběrka ekscerptow z dolnoserbskich tekstow (M. Starosta)
• elektroniski tekstowy korpus
• do kóńca lěta 2008: konsultěrowanje źěłowego kružka dalšnych maminorěcnych informantow (Anamarija Matšeńcowa, †Wylem Lehmann, †Gerat Nagora, Margot Hašcyna)

Literatura wó DNWju

Starše krotke wopisowanje DNWja w dolnoserbskej rěcy se namakajo w:

• Bartels, H. & Starosta, M.: Nastawajucy nimsko-dolnoserbski słownik w interneśe. W: Serbska Šula, 3 (2003), b. 65-66

Wó wšakich leksikografiskich wósebnosćach DNWja jo wujšeł slědujucy nastawk w engelskej rěcy:

• Bartels, H.: The German-Lower Sorbian Online Dictionary. W: Dykstra, A.; Schoonheim, T. (eds.): Proceedings of the XIV Euralex International Congress (Leeuwarden, 6-10 July 2010). Afûk, Ljouwert: Fryske Akademy 2010, b. 1450-1462.

Wó jěsnej gropnej koncepciji DNWja:

• Bartels, H. & Starosta, M.: Nowy nimsko-dolnoserbski słownik (DNW). Wó procowanju, pšawy słownik napisaś. W: Rozhlad, 2 (2005)

Krejz wužywarjow a rozměra

DNW jo myslony za šyroki krejz wužywarjow: za wuše lětniki Dolnoserbskego gymnaziuma w Chóśebuzu, za ceptarje/ceptarki serbšćiny a študańce sorabistiki, kaž teke za wšykne dalšne wósoby, ako se zajmuju za dolnoserbšćinu a kśě rozšyrjaś swóje znaśa toś teje rěcy.

Na zachopjeńku jo se planowała rozměra něźi 20.000 gronidłow (schójźeńk 1). Tencas jo DNW był hyšći koncipěrowany ako šulski słownik. Pó separěrowanju wósebneje šulskeje wersije (glědaj górjejce) su se pón měrili nejpjerwjej na rozměru něźi 40.000 gronidłow (schójźeńk 2), což jo se pózdźej rozšyriło na 60.000 (schójźeńk 3). Mjaztym su se za online-wersiju spušćili take wobgranicowanja, aby se mógali wužywaś wšykne informacije, ako stoje k dispoziciji, za nejwobšyrnjejše móžne wopisowanje dolnoserbšćiny.

Šulski słownik (šulska wersija)

Do staršeje wersije DNWja su byli na probu teke artikle šulskego słownika zawězane. Tak stej se póbitowałej na zakłaźe identiskeje datoweje baze dwě wobźěłani jadnogo gronidłowego artikla a jo było móžno měnjaś mjazy naglědoma. Pó toś tej wašni njejo se mógało pókšacowaś – nejpjerwjej pšawniskich zawinow dla, pózdźej dla felujucych resursow. Perspektiwiski jo dalej wótmyslone, šulski słownik dopołnje zintegrěrowaś do online-wersije DNWja.

Pódaśa wó mikrostrukturje

Pódaśa wó fleksiji: Leksice, ako dajo se flektěrowaś, jo se pśidał system licbow, tak až pśirědujo se wótpowědnemu słowu stawnje pśisłušna fleksiska paradigma. W online-wersiji fungěruju licby ako hyperlinki k pśisłušnym mustrowym tabelam fleksije.

Pódaśa wó walency pódawaju se jano tam, źož se njemakatej pominane kazuse wuchadnišćoweje a celoweje rěcy. We wšych tamnych padach dej se walenca wuwześ z pśikładow. Gaž pominaju transitiwne werby jadnorje akuzatiw, su se pśikłady cesto ceło wuwóstajili.

Wósebnje dej se glědaś na to, kak wobchada se z aspektom. Werby njejsu jano markěrowane ze skrotconkoma p (= perfektiwny) a ip (imperfektiwny), ale nejwažnjejše wašni wužywanja se demonstrěruju z pomocu pśikładow – wósebnje pla werbow zakładnego słownego składu.

Pśi tom namakaju se ako pomoc pla pśikładow cesto wujasnjujuce pśipise ako (ist dabei) abo (als Fakt), kótarež deje wujasniś interpretaciju werbow.

Źož jo móžno, wopśimjeju artikle werbow teke informacije wó wašnjach cyna a konstrukcije z funkcionalnym werbom. Prědne graju wažnu rolu pśi wužywanju dolnoserbskich werbow, weto se pśi wusměrjonym wuknjenju cesto na nje njeglěda. W nimšćinje rozšyrjone konstrukcije z funkcionalnym werbom (FVG) njetwórje a njewužywaju se w dolnoserbšćinje stawnje na samsku wašnju. Źož wón wustupujo, pódawa »FVGjowy wóznam werba« wažne pokazki za wužywanje. Pśikłady su haben, salzen (jano wašni cyna) abo erfahren (jano konstrukcije z funkcionalnym werbom).

Dajo wjele frazeologizmow; gódła a wulgarizmy su se pśiwzeli pó źělach.

Pšašanja – póstarki – kritika

Na kóńcu kuždego boka jo dypk »komentar pósłaś« z linkom na e-mailowu adresu Serbskego instituta (Chóśebuska wótnožka). Cośo-lic se na něco pšašaś, abo k jadnotliwym artiklam něco pśispomnjeś, wužywajśo pšosym toś tu móžnosć za skontaktěrowanje.

Wótnožka za dolnoserbske slěźenja Serbskego instituta
August-Bebel-Straße / droga Augusta Bebela 82
03046 Cottbus / Chóśebuz